MSE 038
Polska Liryka Wokalna, 2012
Polska Liryka Wokalna * Polish Lyrical Song
Pałłasz - Czyż - Baird - Łukaszewski
1-7 Edward Pałłasz (*1936) - Ballady Franciszka Villona / Ballads of Francois Villon (1990) na baryton i orkiestrę smyczkową/ for baritone and string orchestra
sł./words: Francois Villon, przekład/ translated by Tadeusz Boy-Żeleński
1. W trzydziestym życia mego lecie
2. Ballada Villona do swey miłey
3. Ballada piękney płatnerki do dziewcząt letkiego obyczaju
4. Piosnka lub raczey rondo
5. Szczęśliw, kto nie zna co te rany
6. Ballada o Villonie i Grubey Małgośce
7. Day Bóg spoczynek zasłużony
8 Henryk Czyż (1923-2003) - Canzona di barocco (1983) na orkiestrę smyczkową/ for string orchestra
9-12 Tadeusz Baird (1928-1981) - 4 Sonety miłosne/ Four Love Sonnets (1969) na baryton, smyczki i klawesyn/ for baritone, strings and harpsichord
sł. /words: William Shakespeare, przekład / translated by Maciej Słomczyński
9. Sonet 23 Spójrz, co tu ciche serce wypisało…/ O learn to read what silent love hath writ…
10. Sonet 91 Drwię, mając Ciebie, z ludzkiej pychy…/ Having thee of all men’s pride I boast…
11. Sonet 56 Słodka miłości…/Sweet love…
12. Sonet 97 Jakże podobna zimie jest rozłąka…/How like a winter hath my absence been…
13-15 Paweł Łukaszewski (*1968) - Elogium - pomordowanym w Katyniu /Elogium to the Murdered at Katyń (2002) na baryton, wiolonczelę, dzwony i orkiestrę smyczkową / for baritone, cello, bells and string orchestra
sł. /words:Jerzy Wojtczak-Szyszkowski
13. Afflicta
14. Cruenta
15. Vulnerata
Edward Pałłasz - Ballady Franciszka Villona/ Ballads of Francois Villon
Utwór powstał w 1965 r. w wersji na głos i fortepian. W roku 1990 z inspiracji Józefa Fraksteina E. Pałłasz przeredagował tekst muzyczny Ballad, dodał jedną i utworzył cykl na bas-baryton i smyczki. Owe siedem Ballad zdobiących narrację „Wielkiego Testamentu” F. Villona stanowią pełny obraz szalonej wyobraźni ich twórcy (mordercy, włóczęgi, bystrego obserwatora życia XV-wiecznej Francji, wyraziciela najbardziej ludzkich niepokojów). Uroku tym poezjom dodaje dosadny styl, liryzm, humor oddane w kongenialnym przekładzie Tadeusza Boya – Żeleńskiego. Kompozytor Edward Pałłasz nie starał się o utrzymanie swych utworów w klimacie epoki. Nawiązał raczej do konwencji, którą stworzył kiedyś Tadeusz Baird w swoich Sonetach miłosnych do słów Szekspira. Mamy do czynienia ze stylizacją, ale mającą za wzór bardzo ogólną i raczej daleką od konkretu wizję muzyki dawnej. polmic.pl
***
The work was written in 1965 in a version for voice and piano. In 1990, inspired by the singer Józef Frakstein, Pałłasz rewrote the Ballads, added another one, creating a cycle for bass-baritone and strings. These seven Ballads which embellished the narration of Villon's The Testament fully portray the wild imagination of their author (murderer, vagrant, shrewd observer of the life of 15th-century France, confessor of the most human of anxieties). The poetry captivates with its pithy style, lyricism and humour, masterfully translated into Polish by Tadeusz Boy-Żeleński. Edward Pałłasz did not attempt to preserve his compositions in the atmosphere of the epoch but rather referred to a convention created by Tadeusz Baird in his Love Sonnets to Shakespeare. We are dealing with a stylization but modelled on a very general and rather nebulous vision of early music.
Henryk Czyż (1923-2003) - Canzona di barocco
Canzona di barocco Henryka Czyża powstała w 1983 roku. Utwór wyraźnie nawiązuje do muzyki epoki baroku. Już sam tytuł - Canzona odwołuje się do gatunku typowego dla muzyki dawnej. Nazwę "canzona" stosowano na określenie zarówno form poetyckich, jak też różnych rodzajów utworów wokalnych i instrumentalnych. Instrumentalna canzona powstała w XVI wieku z transkrypcji francuskiej chanson na lutnię i instrumenty klawiszowe, w szczególności na organy. Canzona di barocco Czyża rozpoczyna się fragmentem utrzymanym w wolnym tempie, w którym poszczególne głosy, prowadzone imitacyjnie, poruszają się w długich wartościach rytmicznych. W przebiegu formy kompozytor odchodzi od stricte barokowych technik. "Canzona di barocco jest pastiszem, dla którego punktem wyjścia jest styl barokowy - skupiony, dostojny. "Wykorzystuję w niej oczywiście technikę kompozytorską baroku, charakteryzującą się przede wszystkim linearyzmem konstrukcji. W kulminacji dochodzi do przełamania stylu, a w ostatnich taktach pojawia się w partii skrzypiec sekunda mała, która jest jakby podpisem kompozytora XX wieku." Taki komentarz Henryka Czyża zamieszczono w książeczce programowej festiwalu Warszawskie Spotkania Muzyczne "Muzyka dawna - muzyka nowa"w 1986 roku, podczas którego utwór wykonała Cappella Bydgostiensis pod dyrekcją Włodzimierza Szymańskiego. "Staram się tutaj kroczyć śladami dawnych mistrzów, co nie jest wbrew pozorom ani takie łatwe, ani ogólnie dostępne." - mówił o Canzonie di barocco kompozytor. Nawiązanie do muzyki minionych epok odnajdujemy też w innych kompozycjach Czyża. Przykład może stanowić Impresja na fortepian, będąca pastiszem muzyki romantyzmu czy Burleska z Concertina, którą kompozytor traktował jako rodzaj zabawy między stylem klasycznym a "sweet music". Wykorzystanie w utworach bogactwa stylistycznego minionych epok było dla kompozytora sposobem na opanowanie rzemiosła kompozytorskiego. O utworach - pastiszach Henryk Czyż mówił: "I tak się bawię tymi stylami. Więc są to pastisze, które mają coś z persyflażu, tylko persyflaż ma odcień pejoratywny, jakby naśmiewania się. Tutaj nie ma naśmiewania, jest korzystanie, obracanie się w pewnej konwencji, którą staram się wzbogacać własnym, indywidualnym jakimś akcentem, wydaje mi się rozpoznawalnym. To o tyle snobistycznie mnie zaspokaja, że właśnie w tym głównym nurcie muzyki, muzyki festiwalowej - tak ją określmy - jest bardzo dużo partytur, z którymi byłyby bardzo szalone pomyłki w określaniu co jest czyje. Natomiast w moim wypadku chyba nie." Canzona di barocco była wykonywana nie tylko w Polsce, ale również we Włoszech, Francji, Hiszpanii, a także w Niemczech, gdzie kompozytor sam dyrygował swoim dziełem. polmic.pl
***
The work was written in 1983. It openly refers to the music of the Baroque period, its title itself alluding to a genre common in early music. ‘Canzona’ was used to describe poetic forms as well as a variety of vocal and instrumental compositions. The instrumental canzona appeared in the 16th century, as a transcription of the French chanson for lute and keyboard instruments, particularly organ. Czyż’s Canzona di barocco begins with a fragment preserved in a slow tempo, where the individual voices, developed imitatively, unfold to long rhythmical values. But the composer does not strictly adhere to Baroque techniques. “Canzona di barocco is a pastiche, initiated in Baroque style: focused and stately. The composer has obviously used Baroque techniques, characterised mainly by a linear construction. The style is disrupted at the climax, and in the last bars of the violin part there is a minor second, by way of a signature of the 20th century composer.” These remarks by Henryk Czyż were featured in the programme of the festival Warsaw Musical Meetings ‘Early Music - New Music’ in 1986, at which the work was performed by the Cappella Bydgostiensis, conducted by Włodzimierz Szymański. "I am trying to walk in the footsteps of the old masters, which contrary to appearances is neither so easy nor generally accessible," said the composer of his Canzona di barocco. A reference to the music of past periods can be also found in other works by Czyż. One example is Impresja na fortepian, (Impression for piano) which is a pastiche of the music of the Romantic period, or the Burlesque from Concertino, which the composer treated as a certain game in-between the classic style and ‘sweet music’. By drawing on the stylistic richness of ages past Czyż mastered all the secrets of compositional craft. Of the pieces - pastiches Henryk Czyż said: "And so I play with these styles. Thus these are pastiches, which have something of persiflage, although persiflage has pejorative echoes, mocking perhaps. Here there is no mockery, there is use, movement within a certain convention, which I am trying to enrich with something of my own, individual accent, recognizable as it seems to me. That seems to satisfy my sense of snobbery, because in that mainstream of music, festival music - let us describe it so - there are a great many scores, in respect of which it would be crazily difficult to determine whose was what. But probably not in my case." Canzona di barocco was performed in Poland, Italy, France, Spain, as well as in Germany, where the composer conducted the performance of the work himself.
Tadeusz Baird - 4 Sonety miłosne/ Four love sonnets
Utwór powstał w 1956 roku w wersji na baryton i orkiestrę symfoniczną. Według adnotacji w partyturze wydanej przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne jest to koncertowa wersja wybranych fragmentów z muzyki scenicznej do Romea i Julii Szekspira. Prawykonanie odbyło się 30 października 1957 roku, śpiewał Andrzej Hiolski, grała Wielka Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia, dyrygował Jan Krenz. W roku 1963 Sonety Bairda posłużyły Stefanowi Sutkowskiemu za muzykę baletową do spektaklu Warszawskiej Opery Kameralnej zatytułowanego Sonety miłosne. W 1969 roku powstała druga wersja utworu, przeznaczona na baryton, orkiestrę smyczkową i klawesyn. Po raz pierwszy wykonana została w Warszawie w 1971 roku przez Jerzego Artysza i Zespół „Pro Musica” pod dyrekcją Jerzego Friemana. Cztery wybrane sonety Szekspira we współczesnym przekładzie Macieja Słomczyńskiego kompozytor ułożył w określonym przez siebie porządku - XXIII, XCI, LVI i XCVII - uzyskując pewien dramaturgiczny rozwój. W muzyce stosuje Tadeusz Baird bardzo wyraźnie zabiegi archaizacyjne, komentując jednak jakby tradycyjne struktury dźwiękowe ze swojej własnej, XX-wiecznej perspektywy. Kompozytor osiąga nastrój bardzo subtelny, a erotyka jego muzyki jest delikatna i wyrafinowana. 4 Sonety znakomicie reprezentują świat wokalnej liryki Tadeusza Bairda, która w znacznej mierze jest wyznacznikiem jego całej twórczości.
Kompozytor o 4 Sonetach i innych utworach powstałych przy okazji pracy dla teatru: „Te okazjonalne utwory cieszą się istotnie o wiele trwalszym życiem niż wiele innych, do których przywiązywałem większą wagę. Pocieszam się, że nie jestem pierwszym kompozytorem ani artystą, któremu się to przytrafiło. Mógłbym tu wymienić szereg czcigodnych nazwisk, tak że w tej przygodzie byłbym w dobrym towarzystwie. Utwory te były dla mnie jednak czymś więcej... może chwilą ładu, spokoju i czystości gatunku, potrzebne mi po to, by zyskać trochę wytchnienia i wewnętrznej równowagi. Może pragnieniem dania sobie folgi, chęcią skrycia się za kostium teatralny...? Były też niewątpliwie wyrazem mojego szacunku i mojej miłości dla sztuki dawnych epok, dowodem mego wiecznie żywego zainteresowania dla literatury, dla teatru i może właśnie ta miłość w nich zaowocowała?"
***
The work was written in 1956 in a version for baritone and symphony orchestra. An annotation to the edition published by the Polish Music Publishers PWM informs that it was a concert version of selected fragments of incidental music for Shakespeare’s Romeo and Juliet. The piece had its premiere on 30 October 1957, sung by Andrzej Hiolski with the Great Polish Radio Symphony Orchestra conducted by Jan Krenz. In 1963, Baird’s Sonnets were used by Stefan Sutkowski as ballet music for the production Love Sonnets staged by the Warsaw Chamber Opera. In 1969, a second version - for baritone, harpsichord and strings - was created; it was first performed by Jerzy Artysz and the ‘Pro Musica’ ensemble under Jerzy Frieman in Warsaw in 1971. The composer arranged four selected Shakespeare sonnets - XXIII, XCI, LVI and XCVII - in an order of his own, to suggest a certain dramatic narration. The consciously archaic character of the music is very distinct - Baird makes his own, personal 20th-century comment on traditional sound structures. He attains a very subtle mood, and the eroticism in his music is delicate and refined. The Four Sonnets are representative of Tadeusz Baird’s vocal-lyrical art, which was the cornerstone of all his entire oeuvre. The composer said about the Four Sonnets and other stage works: “These occasional pieces have truly enjoyed a life more permanent than many others, to which I attached greater importance. My consolation is that I am not the first composer or artist to have this experience. I could mention here a number of venerable names - so in this adventure, I would have the best possible company. However, these works were something more to me... Perhaps a moment of order, peace and purity of genre, much needed as a moment of relief and recovery of my inner balance? Or a desire to indulge myself, to hide behind a theatrical costume? They were also, undoubtedly, an expression of my respect and love for the art of past ages, a proof of my invariably lively interest in literature, in the theatre - it was in them, perhaps, that this passion bore its fruit?" polmic.pl
Paweł Łukaszewski - Elogium - pomordowanym w Katyniu /Elogium to the Murdered at Katyń
In memoriam militum Polonorum tempore belli in Katyń nefarie occisorum.
Kompozycja powstała z inspiracji autora tekstu w języku łacińskim - prof. Jerzego Wojtczaka-Szyszkowskiego - Komandora Zakonu Bożego Grobu w Jerozolimie, na prośbę Jana Łukaszewskiego. Utwór składa się z trzech części: afflicta, cruenta, vulnerata, które oddają smutek i ranę Polski po wymordowaniu polskich oficerów w Katyniu (uciśniona, skrwawiona, okryta ranami). Prawykonanie utworu odbyło się 26.04.2002 w Kościele św. Jana w Gdańsku. Wykonawcami byli: Dean Robinson (br), Małgorzata Kuziemska– vc, Orkiestra Polskiej Filharmonii Bałtyckiej, dyr. Jan Łukaszewski.
***
The composition was inspired by the author of the Latin text, Professor Jerzy Wojtczak-Szyszkowski, Commander of the Order of the Holy Sepulchre in Jerusalem, and was written at the request of Jan Łukaszewski. The piece consists of three sections: Afflicta, Cruenta, Vulnerata, evoking the grief and the wound suffered by Poland after the massacre of Polish officers at Katyń in April 1940 (oppressed, bloodied, covered in wounds). It was first performed on 26 April 2002 at the Church of St. John in Gdańsk, by Dean Robinson (baritone), Małgorzata Kuziemska (cello), and the Orchestra of the Polish Baltic Philharmonic conducted by Jan Łukaszewski.
Wróć |
